مواد قانونی مرتبط با مالیات نقل و انتقال املاک و اموال غیر منقول در دفاتر اسناد رسمی از قانون مالیات های مستقیم
ماده 59 قانون مالیات های مستقیم : نقل و انتقال قطعی املاک به مأخذ ارزش معاملاتی و به نرخ پنج درصد (5%) و همچنین انتقال حق واگذاری محل به مأخذ وجوه دریافتی مالک یا صاحب حق و به نرخ دو درصد (2%) در تاریخ انتقال از طرف مالکان عین یا صاحبان حق مشمول مالیات می باشد.
تبصره 1- چنانچه برای مورد معامله ارزش معاملاتی تعیین نشده باشد، ارزش معاملاتی نزدیکترین محل مشابه مبنای محاسبه مالیات خواهد‌بود.
تبصره 2- حق واگذاری محل از نظر این قانون عبارت است از حق کسب یا پیشه یا حق تصرف محل یا حقوق ناشی از موقعیت تجاری محل.
ماده 63 قانون مالیات های مستقیم : نقل و انتقال قطعی املاکی که به صورتی غیر از عقد بیع انجام می‌شود به استثنای نقل و انتقال بلاعوض که طبق مقررات مربوط مشمول مالیات است مشمول مالیات نقل و انتقال قطعی املاک برابر مقررات این فصل خواهد بود و چنانچه عوضین، هر دو ملک باشند هریک از متعاملین به ترتیب فوق مالیات نقل و انتقال قطعی مربوط به ملک واگذاری خود را پرداخت خواهند نمود.
ماده 120 قانون مالیات های مستقیم: (اصلاحي 07ˏ02ˏ1371)- درآمد مشمول ماليات موضوع اين فصل عبارت است از صد درصد درآمد حاصله و در‌صورتي كه غير نقدي باشد به بهاي روز تحقق درآمد طبق مقررات اين قانون تقويم ميشود مگر در مورد املاكي كه در اجراي مفاد ماده 64 اين قانون‌براي آنها ارزش معاملاتي تعيين شده است كه در اين صورت ارزش معاملاتي مأخذ محاسبه ماليات قرار خواهد گرفت.
تبصره - در مورد صلح معوض و هبه معوض باستثناي مواردي كه مشمول ماده 63 اين قانون ميباشد درآمد مشمول ماليات موضوع اين فصل‌عبارت خواهد بود از مابه التفاوت ارزش عوضين كه بر اساس مقررات اين ماده تعيين ميشود نسبت به طرف معامله اي كه از آن منتفع شده است
ماده 121 قانون مالیات های مستقیم:صلح با شرط خيار فسخ و هبه با حق رجوع از نظر مالياتي قطعي تلقي ميگردد ولي در صورتيكه ظرف شش ماه از تاريخ وقوع عقد معامله فسخ يا اقامه يا رجوع شود وجوهي كه بعنوان ماليات موضوع اين فصل وصول شده است قابل استرداد ميباشد. در اينصورت اگر در فاصله بين وقوع عقد و فسخ يا اقاله يا رجوع منتقل اليه از منافع آن استفاده كرده باشد نسبت به آن منفعت مشمول ماليات اين فصل خواهد بود.
در معاملات ممکن است شرط شود که در مدت معین برای طرفین معاملات یا یکی از آنها یا شخص دیگری، اختیار فسخ معامله ( خیار فسخ) شرط شود. اما قانونگذار در ماده فوق با وجود این شرط این نوع قرار داد را از نظر مالیاتی قطعی و نه ناپایدار و غیر قطعی( آنگونه که ذات معاملات با این نوع شرط هستند) دانسته و لذا آنها را مشمول مالیات اعلام می نماید
صلح با شرط خیار فسخ و هبه با حق رجوع از نظر مالیاتی قطعی تلقی می‌شوند.
- اگر معامله ظرف شش ماه از تاریخ وقوع فسخ، اقاله یا رجوع شود، وجوه وصول شده به عنوان مالیات قابل استرداد است.
- در صورتی که در فاصله بین وقوع عقد و فسخ یا اقاله یا رجوع، منتقل‌الیه از منافع استفاده کرده باشد، آن منافع مشمول مالیات خواهند بود.
- مهلت شش ماهه برای امکان استرداد مالیات در نظر گرفته شده است.
- استفاده از منافع منتقل‌الیه در مدت بین وقوع عقد و فسخ یا رجوع، مالیات‌پذیر است.
ماده 122 قانون مالیات های مستقیم: در مورد صلح مالي كه منافع آن مادام العمر يا براي مدت معين به مصالح يا شخص ثالث اختصاص داده مي شود بهاي مال به مأخذ جمع ارزش عين و منفعت در تاريخ تعلق منافع، مأخذ ماليات متصالح در تاريخ مزبور خواهد بود.
تبصره - در صورتي كه قبل از تاريخ تعلق منفعت انتقالاتي صورت گيرد قيمت مذكور در سند مأخذ ماليات انتقال دهنده قرار خواهد گرفت كه طبق مقررات اين فصل مشمول ماليات خواهد بود ليكن مأخذ ماليات آخرين انتقال گيرنده عين كه منافع مال نيز به او تعلق بگيرد عبارت خواهد بود از مابه التفاوت بهاي مال بشرح حكم فوق و مبلغي كه طبق سند پرداخته است
صلح مالی با منافع مادام‌العمر یا مدت معین، مشمول مالیات است.
- در تاریخ تعلق منافع، ارزش عین و منفعت معین کننده مأخذ مالیات متصالح است.
- اگر قبل از تاریخ تعلق منفعت، انتقال انجام شود، قیمت سندی مبنای مالیات انتقال‌دهنده است.
- مالیات انتقال‌دهنده به مقررات فصل مربوطه تعیین می‌شود.
- مأخذ مالیات آخرین انتقال‌گیرنده که منافع هم به او تعلق گیرد، بر اساس تفاوت ارزش مال و مبلغ پرداختی او مشخص می‌شود.
ماده 123 قانون مالیات های مستقیم:در صورتيكه منافع مالي بطور دائم يا موقت بلاعوض به كسي واگذار شود انتقال گيرنده مكلف است ماليات منافع هر سال را در سال بعد پرداخت نمايد.
- انتقال منافع مالی به صورت بلاعوض شامل مالیات می‌شود.
- واگذار شدن منافع مالی می‌تواند به صورت دائم یا موقت باشد.
- شخص انتقال گیرنده منافع مالی موظف به پرداخت مالیات است.
- مالیات مربوط به منافع باید در سال بعد پرداخت شود.
- این ماده درباره مالیات بر درآمد و درآمدهای اتفاقی است.
